PAMUĞUN TARİHTEKİ YERİ
Yün ağacı da denilen tarımının yapılma tarihi çok eski dönemlere rastlayan pamuk, lifi işlenen ilk bitkidir. Göçlerle Orta Asya’dan Hindistan, Çin, Türkistan, İran, Arap Yarımadası ve Mısır’a geçmiştir. Bu yerlerde pamuk tarımının en az 5000 yıl önce (M.Ö. 3000 yıllarında) yapıldığı, kumaş dokumasında kullanılmasının da bu yıllara rastladığı arkeolojik kazılarda belirlenmiştir. Manejo-Daro da yapılan kazılarda gümüş vazolar içinde pamuktan dokunmuş harika kumaşlara rastlanmıştır. Pamuk hakkındaki ilk literatür de M.Ö 15. asıra aittir M.Ö. 8. asırda yazılan Manu Kanunlarında pamuktan söz edilmiş olup , en güvenilir kaynaktır. Burada pamuğa "Karpasi" denilmiştir. Arapça' da kutum İngilizce' de cotton, Fransızca' da coton, bizde ise pamuğa kozada denilmektedir. Manu kanunlarına göre pamuk rahipler tarafından tapınak bahçelerinde yetiştirilip , dini bir simge olarak pamuktan yapılma kumaş alınlarına yapıştırılmıştır. Hintliler pamuklu kumaş dokuma sanatını 2000 yıl kadar tekellerinde tutmuş Asurlular ancak günümüzden 3000-3500 yıl önce bu sanatı öğrenebilmişlerdir. Pamuğun Akdeniz sahillerinde yetiştirilmesi ancak günümüzden 2200 yıl önce Pelepones yarımadasının batısında ki küçük bir adada (Elis Adası) ,başlamış büyük bir pamuk plantasyonu oluşturulmuş Akdeniz' in liman şehirlerinde dokunan pamuklu kumaşlar değer olarak altınla aynı kabul edilmiştir.
Anadolu' nun Dünya pamuk üretimine katılması günümüzden 1900 yıl öncesine kadar uzanır. Pamuk Anadolu' ya 1.yy. da Hindistan' dan getirilmiş olup Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerin de tarımı yapılmıştır. Bu dönemlerde ekilen pamuk çeşitleri kapalı kozalı Eski Dünya pamuklarıdır. 19.yy. dan itibaren ise dönemin uluslararası taleplere uygun Yeni Dünya orijinli, açık kozalı Upland varyeteleri getirilip ekilmeye başlanmış ve Osmanlı Devleti 27.01.1862 tarihli genelgesiyle pamuk tarımını geliştirmek için geniş önlemler almıştır.
Ülkemiz tarımının gözbebeği ve kalbi Çukurova Bölgesidir. Çukurova Bölgesindeki üreticilerin gözbebeği de pamuktur. Dünya pazarındaki önemi nedeniyle ucuz ve kaliteli pamuk gözbebeği haline gelmiştir “ Ülkemizin ' beyaz altın ' olarak bilinen Çukurova Bölgesi artık bu özelliği ile değer kazanmıştır.
Avrupa ve Dünyaya pamuklu Tekstil ürün yayılımı Denizci Marco Polo ve diğer tüccarlar tarafından olmuştur.
Dünyada bazı ülkeler pamuğa sahip olabilmek için çırpınmış, bazıları ise iklim şartlarından pamuk üretemediğinden elyafını işlemek amaçlı pahalı üretim tesisleri kurmuşlardır. En büyük örnek olarak İngiltere – Avrupa.
İlk Çırçır Makinesi 1795 yılında İngilterede (Eli Wihtney)
İlk İplik Tesisi (Vater) 1771 yılında İngilterede (Ark Wright) Buhar gücü
İlk Dokuma Tezgahı (Mekanik) 1784 İngilterede (Cart Wright) Buhar Gücü
İngiltere’nin Lancashire kenti Avrupanın tekstil merkezi olmuştur. (1850-1935)
İngiltere gizli ajanlarını daha çok tekstil ürünlerini pazarlama ve pamuk tedariki için dünyaya salarken, ABD gizili ajanlarını Tekstilde daha fazla üretim amaçlı teknoloji öğrenmek için Avrupa ve Dünyaya salıyordu.
1770’li yıllarda su gücü (Buhar) ile çalışan Vater makinesi icat edilirken, 1930’lu yıllarda iğlerin baş döndürücü hızı 100.000 üzerinde hıza ulaşmıştır.
İngiliz Lancashire kenti tekstilde sembol ticari çatışma şehridir.
1930’lu yıllarda pamuklu Tekstil ürün üretimi Avrupa’nın büyük oranda geçim ve gelir kaynağını oluşturuyordu.
1880 ABD bağımsızlık savaşının (Kuzeybölgesi zaferi) sonuçlanmasıyla Avrupa’nın yelkenleri suya düşüvermiş ve ABD dünyada ekonomik güç haline gelmeye başladı, öyleki; ABD 1865’te 750.000 balya üretirken, 1890 yılında bu oran 3 milyon balyaya çıkmıştır.
1875 ABD iç savaşlarında pamuk fiyatları 10-12 cent seviyelerinden 189 cente yükselmiştir.
İngiltere 1844’te dış (İhracat) satım pamuklu tekstil oranı %51 teşkil ediyordu.
Pamuk 19 Y.Y. sonunda Dünya’nın en önemli ticaret maddesi oldu. (Öyleki, Gıda maddelerinden Buğday, ve Pirinçten önemliydi)
Almanya 1841-1846 yıllarında kişi başı Tekstil tüketimi 0.47 Kg iken 1905 yılında bu oran 6.15 Kg yükselmiştir.
18. Y.Y. sonunda Avrupa’da kullanılan hammadde pamuğun dörtte üçü Asya ve Afrikadan geliyordu.
1830-1930 bu yüzyıl arasında insanoğlu pamuktan yararlanmak için 214 yeni (keşif) metod bulup Eczacılık’tan Kağıt’a Otomobil lastiği bezinden ince tüle, patlayıcı barut yapabileceğini öğrenmiştir.